آیه قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَ أَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلى خُرُوجٍ مِنْ سَبيلٍ [11]
آن‌ها مى‌گويند: «پروردگارا! ما را دوبار ميراندى و دوبار زنده كردى؛ اكنون به گناهان خود معترفيم؛ آيا راهى براى خارج‌شدن [از دوزخ] وجود دارد»؟
الصّادق (علیه السلام)- إِذَا احْتُضِرَ الْکَافِرُ حَضَرَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عَلِیٌّ (صلی الله علیه و آله) وَ جَبْرَئِیلُ وَ مَلَکُ الْمَوْتِ فَیَدْنُو إِلَیْهِ عَلِیٌّ (علیه السلام) فَیَقُولُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ هَذَا کَانَ یُبْغِضُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَأَبْغِضْهُ فَیَقُولُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا جَبْرَئِیلُ إِنَّ هَذَا کَانَ یُبْغِضُ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) وَ أَهْلَ بَیْتِ رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَبْغِضْهُ فَیَقُولُ جَبْرَئِیلُ لِمَلَکِ الْمَوْتِ إِنَّ هَذَا کَانَ یُبْغِضُ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ (صلی الله علیه و آله) وَ أَهْلَ بَیْتِهِ فَأَبْغِضْهُ وَ أَعْنِفْ بِهِ فَیَدْنُو مِنْهُ مَلَکُ الْمَوْتِ فَیَقُولُ یَا عَبْدَ اللَّهِ أَخَذْتَ فَکَاکَ رَقَبَتِکَ أَخَذْتَ أَمَانَ بَرَاءَتِکَ تَمَسَّکْتَ بِالْعِصْمَهًِْ الْکُبْرَی فِی دَارِ الْحَیَاهًِْ الدُّنْیَا فَیَقُولُ وَ مَا هِیَ فَیَقُولُ وَلَایَهًُْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَیَقُولُ مَا أَعْرِفُهَا وَ لَا أَعْتَقِدُ بِهَا فَیَقُولُ لَهُ جَبْرَئِیلُ یَا عَدُوَّ اللَّهِ وَ مَا کُنْتَ تَعْتَقِدُ فَیَقُولُ لَهُ جَبْرَئِیلُ أَبْشِرْ یَا عَدُوَّ اللَّهِ بِسَخَطِ اللَّهِ وَ عَذَابِهِ فِی النَّارِ أَمَّا مَا کُنْتَ تَرْجُو فَقَدْ فَاتَکَ وَ أَمَّا الَّذِی کُنْتَ تَخَافُ فَقَدْ نَزَلَ بِکَ ثُمَّ یَسُلُّ نَفْسَهُ سَلًّا عَنِیفاً ثُمَّ یُوَکِّلُ بِرُوحِهِ مِائَهًَْ شَیْطَانٍ کُلُّهُمْ یَبْصُقُ فِی وَجْهِهِ وَ یَتَأَذَّی بِرِیحِهِ فَإِذَا وُضِعَ فِی قَبْرِهِ فُتِحَ لَهُ بَابٌ مِنْ أَبْوَابِ النَّارِ یَدْخُلُ إِلَیْهِ مِنْ فَوْحِ رِیحِهَا وَ لَهَبِهَا ثُمَّ إِنَّهُ یُؤْتَی بِرُوحِهِ إِلَی جِبَالِ بَرَهُوتَ ثُمَّ إِنَّهُ یَصِیرُ فِی الْمُرَکَّبَاتِ بَعْدَ أَنْ یَجْرِیَ فِی کُلِّ سِنْخٍ مَسْخُوطٍ عَلَیْهِ حَتَّی یَقُومَ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَیَبْعَثُهُ اللَّهُ فَیَضْرِبُ عُنُقَهُ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلی خُرُوجٍ مِنْ سَبِیلٍ.
امام صادق (علیه السلام)- موقعی که وقت جان‌دادن شخص کافر می‌رسد پیغمبر خدا (صلی الله علیه و آله) و علی مرتضی (علیه السلام) و جبرئیل و ملک‌الموت نزد او می‌آیند. امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) نزدیک وی می‌رود و می‌گوید: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این شخص بغض ما اهل بیت را دارد، تو نیز بغض او را داشته باش». پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) به جبرئیل می‌فرماید: «این شخص بغض خدا و رسول او (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت وی را دارد، تو نیز بغض وی را داشته باش و با او به خشونت رفتار کن». ملک‌الموت نزدیک او می‌رود و می‌گوید: «ای بنده‌ی خدا! آیا برائت آزادی خود را از آتش جهنّم گرفته‌ای؟ آیا امان نامه‌ی برائت خود را از دوزخ گرفته‌ای؟ آیا در دنیا به عصمت کبری [یعنی ولایت و محبّت محمّد (صلی الله علیه و آله) و آل محمّد (علیهم السلام)] چنگ زده‌ای»؟ می‌گوید: «کدام عصمت کبری»؟ می‌گوید: «ولایت و دوستی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام)». آن شخص کافر می‌گوید: «من آن را نمی‌شناسم و به آن معتقد نیستم». جبرئیل می‌گوید: «ای دشمن خدا! تو معتقد به آن نیستی!؟ ای دشمن خدا مژده باد تو را به سخط و عذاب دوزخ خدا، آنچه را که به آن توجّه داشتی فوت شد. و آنچه که از آن خائف بودی دچار تو شد». سپس او را با خشونت و سختی قبض روح می‌کند و تعداد صد شیطان را بروج وی موکّل می‌نماید تا آب دهان به صورتش بیندازند و از بوی بد او متأذی و ناراحت شود. وقتی او را در قبر می‌گذارند یکی از درهای جهنّم به رویش باز می‌شود و از شعله‌ی جهنّم داخل قبر او خواهد شد. سپس روح او را به‌سوی کوه‌های برهوت می‌برند. و در آنجا از سنخ غضب‌شدگان خواهد بود تا قائم ما اهل بیت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام نماید. بعداً خدا او را مبعوث می‌کند و گردنش را می‌زند. همین است معنای این آیه‌ی شریفه که می‌فرماید: رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنا بِذُنُوبِنا فَهَلْ إِلی خُرُوجٍ مِنْ سَبِیلٍ.
الصّادق (علیه السلام)- رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ إِلَی قَوْلِهِ مِنْ سَبِیلٍ قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) ذَلِکَ فِی الرَّجْعَهًْ.ِ
امام صادق (علیه السلام)- قَالوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وأَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَل إِلی خُرُوجٍ مِّن سَبِیل این امر در رجعت اتّفاق می‌افتد.
الرّضا (علیه السلام)- سُئِلَ الرِّضَا (علیه السلام) عَنْ تَفْسِیرِ أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ ... قَالَ وَ اللَّهِ مَا هَذِهِ الْآیَهًُْ إِلَّا فِی الْکَرَّهًِْ.
امام رضا (علیه السلام)- از امام رضا (علیه السلام) درباره‌ی آیه: أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وأَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَل إِلی خُرُوجٍ مِّن سَبِیل پرسیده شد، فرمود: «به خدا قسم این آیه تنها در مورد رجعت تحقّق خواهد یافت».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ زَیْدِ‌بْنِ‌الْحَسَنِ قَال سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ قالُوا رَبَّنا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ فَقَالَ فَأَجَابَهُمُ اللَّهُ تَعَالَی ذلِکُمْ بِأَنَّهُ إِذا دُعِیَ اللهُ وَحْدَهُ وَ أَهْلُ الْوَلَایَهًِْ کَفَرْتُمْ بِأَنَّهُ کَانَتْ لَهُمْ وَلَایَهًٌْ وَ إِنْ یُشْرَکْ بِهِ مَنْ لَیْسَتْ لَهُ وَلَایَهًٌْ تُؤْمِنُوا وَ إِن {بِأَنّ} لَهُ وَلَایَهًًْ فَالْحُکْمُ لِلهِ الْعَلِیِّ الْکَبِیرِ.
امام صادق (علیه السلام)- زیدبن‌حسن گوید: «از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَیْنِ وَ أَحْیَیْتَنَا اثْنَتَیْنِ پرسیدم. فرمود: «خدا به آن‌ها پاسخ داد: این به خاطر آن است که وقتی خداوند به یگانگی خوانده می‌شد. و اهل ولایت، انکار می‌کردید. به اینکه ولایت داشتند، و اگر برای او همتایی می‌پنداشتند کسی را که ولایت ندارد، ایمان می‌آوردید. و اینکه او ولایت دارد، اکنون داوری مخصوص خداوند بلندمرتبه و بزرگ است [و شما را مطابق عدل خود کیفر می‌دهد].
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ الْإِمَاتَهًَْ الْأُولَی حَالَ کَوْنِهِمْ نُطَفاً فَأَحْیَاهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیَا ثُمَّ أَمَاتَهُمُ الْمَوْتَهًَْ الثَّانِیَهًَْ ثُمَّ أَحْیاهُمْ لِلْبَعْثِ فَهَاتَانِ حَیَاتَانِ وَ مَوْتَتَانِ وَ نَظِیرُهُ قَوْلُهُ کَیْفَ تَکْفُرُونَ بِاللهِ وَ کُنْتُمْ أَمْواتاً.
ابن‌عبّاس ( اینکه مرگ اوّل زمانی است که نطفه بودند و خداوند آن‌ها را در دنیا زندگی بخشید، و سپس در مرگ دوّم دوباره جان آن‌ها را گرفت، و پس از آن آنان را برای محاسبه قیامت زنده کرد. این دو مرگ و دو زنده‌شدن است و نظیر آن، این قول خداوند متعال است: چگونه به خداوند کافر می‌شوید؟! درحالی‌که شما مردگان [و اجسام بی‌روحی] بودید؟ (بقره/۲۸).